Δύσκολος προδιαγράφεται ο φιλοευρωπαϊκός δρόμος της Πολωνίας μετά τη νίκη του συντηρητικού και ευρωσκεπτικιστή, Κάρολ Ναβρότσκι, στις προεδρικές εκλογές της Κυριακής.
Το μεγάλο διακύβευμα, η εσωτερική πολιτική και όχι τόσο η εξωτερική σε μία χώρα βαθιά καθολική και συντηρητική όπως η Πολωνία. Τα ανθρώπινα δικαιώματα και το κράτος δικαίου είναι τα μεγάλα ζητήματα που καλείται να επιλύσει η Πολωνία και για τα οποία έχει έρθει πολλές φορές σε σύγκρουση με τις Βρυξέλλες.
Κατά πόσο θα μπορέσει να προχωρήσει ο Τουσκ στις επιθυμητές μεταρρυθμίσεις, με δεδομένο ότι ο πρόεδρος μπορεί να ασκήσει βέτο. Το μόνο σίγουρο ότι η συγκατοίκηση Ναβρότσκι με τον πρωθυπουργό Ντόναλντ Τουσκ δεν θα είναι εύκολη….
- ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Κάρολ Ναβρότσκι: Ερασιτέχνης πυγμάχος και ποδοσφαιριστής ο νέος πρόεδρος της Πολωνίας
Οι προκλήσεις για τον Τουσκ
Ο Πολωνός πρωθυπουργός Ντόναλντ Τουσκ καλείται να πλοηγηθεί σε ένα ολοένα και πιο πολωμένο πολιτικό τοπίο, από τη στιγμή που το δεξιό κόμμα Νόμος και Δικαιοσύνη διατήρησε τον έλεγχο της προεδρίας.
Στους 19 μήνες της πρωθυπουργίας του, οι προσπάθειες του Τουσκ να αποκαταστήσει την ανεξαρτησία των δικαστηρίων και να χαλαρώσει τον αυστηρότερο νόμο για τις αμβλώσεις έχουν καθυστερήσει από τον νυν εθνικιστή πρόεδρο, ένα αδιέξοδο που έχει επηρεάσει αρνητικά τον κυβερνητικό συνασπισμό του.
Η άνοδος του Κάρολ Ναβρότσκι, συντηρητικού ιστορικού και κάποτε πυγμάχου με κατηγορίες για συμμετοχή σε ενορχηστρωμένα οπαδικά επεισόδια και με ελάχιστη πολιτική εμπειρία, καταγράφει μια σπάνια νίκη για το κίνημα MAGA του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ. Οι σύμμαχοι του Τραμπ έχουν προσπαθήσει, χωρίς επιτυχία, να στρέψουν τις εκλογές υπέρ εθνικιστικών ή ακροδεξιών δυνάμεων σε χώρες όπως η Γερμανία, η Ρουμανία, ο Καναδάς και η Αυστραλία.
Η εκστρατεία του Ναβρότσκι είχε κερδίσει την υποστήριξη του Λευκού Οίκου, όπου συναντήθηκε για λίγο με τον Τραμπ στο Οβάλ Γραφείο τον περασμένο μήνα. Σε πρόσφατη επίσκεψη στην Πολωνία, η υπουργός Εσωτερικής Ασφάλειας των ΗΠΑ, Κρίστι Νόεμ, υπογράμμισε την προοπτική στενών δεσμών με τον Τραμπ ως κίνητρο για να ψηφίσουν τον Ναβρότσκι, απορρίπτοντας τον Τρζασκόφσκι ως τον «απόλυτα αποτυχημένο ηγέτη».
Ο Ναβρόκι κέρδισε το 50,9% στις εκλογές της Κυριακής, ενώ ο Ραφάλ Τρζασκόφσκι, φιλελεύθερος που έκανε τη δεύτερη προσπάθειά του να αποσπάσει την προεδρία από το Νόμο και Δικαιοσύνη, έλαβε 49,1%.
Παρά την άνθηση της οικονομίας και την άνοδο του βιοτικού επιπέδου, ο Ναβρότσκι έχει εκμεταλλευθεί τους φόβους πολλών αγροτικών ψηφοφόρων για την αυξημένη μετανάστευση, ενώ παράλληλα εκμεταλλεύεται και το αίσθημα εθνικής υπερηφάνειας το οποίο βλέπουν να απειλείται από τις προοδευτικές τάσεις της ΕΕ και του πρωθυπουργού Τουσκ.
Η Πολωνία είναι μια από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες οικονομίες της ΕΕ και μία από τις χώρες με τις μεγαλύτερες δαπάνες για την άμυνα και τώρα μία οπισθοδρόμηση για την κυβέρνηση του Τουσκ είναι πιθανόν να γίνει αισθητή σε ολόκληρο την ένωση, η οποία βρίσκεται υπό αυξανόμενη πίεση από τους δασμούς Τραμπ.
Διχασμένος συνασπισμός
Η ενεργοποίηση του κόμματος του Νόμου και Δικαιοσύνης μαζί με μία άνοδο των ακροδεξιών δυνάμεων απειλούν να δημιουργήσουν περαιτέρω ρωγμές στον ήδη διχασμένο τριμερή συνασπισμό του Τουσκ.
Ο Τουσκ προσπάθησε να καταστήσει την Πολωνία βασικό παράγοντα στην ΕΕ, ειδικά καθώς επιδιώκει να ενισχύσει την υποστήριξη προς τη γειτονική Ουκρανία και να αποκαταστήσει τα δικαιώματα των γυναικών. Ωστόσο, το πρόγραμμά του έχει αντιμετωπίσει εμπόδια λόγω των διαιρέσεων εντός του συνασπισμού και της απειλής βέτο από τον απερχόμενο πρόεδρο, Αντρέι Ντούντα, ο οποίος προέρχεται επίσης από το Κόμμα Νόμου και Δικαιοσύνης.
Η απροσδόκητη εκλογική νίκη του Τουσκ το 2023 είχε δώσει την υπόσχεση ότι η Πολωνία θα μπορούσε να αποκαταστήσει το κράτος δικαίου και να ενισχύσει τα ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης, τα οποία είχαν αποδυναμωθεί κατά τη διάρκεια οκτώ ετών εθνικιστικής διακυβέρνησης.
Το πιο άμεσο πρόβλημα για τον Τουσκ μπορεί να είναι ο τρόπος ενίσχυσης της ανεξαρτησίας των δικαστών. Τα σχέδιά του για δικαστική μεταρρύθμιση ήταν κρίσιμα για να πείσει την ΕΕ να αποδεσμεύσει δεκάδες δισεκατομμύρια σε χρηματοδότηση. Αλλά η τελική νομοθεσία έχει καθυστερήσει από τον Ντούντα, ο οποίος απείλησε να την μπλοκάρει.
Ενώ ο πρωθυπουργός ασκεί την πολιτική εξουσία, ο πρόεδρος της Πολωνίας μπορεί να ασκήσει βέτο σε νομοσχέδια, να διορίσει τον διοικητή της κεντρικής τράπεζας και να ηγηθεί των ενόπλων δυνάμεων της χώρας. Ο αρχηγός του κράτους εκλέγεται για πενταετή θητεία και περιορίζεται σε δύο θητείες.
Σοκ στις Βρυξέλλες
Πολύ περισσότερο, η στροφή της Πολωνίας προς τα δεξιά έχει θέσει σε κίνδυνο τις εμπορικές φιλοδοξίες της ΕΕ και σε αμφισβήτηση δισ. ευρώ σε κεφάλαια που έχουν προβλεφθεί για τη Βαρσοβία, ενισχύοντας ταυτόχρονα την τάση του ευρωσκεπτικισμού στην κεντρική Ευρώπη, όπως δήλωσαν στους FT κοινοτικοί αξιωματούχοι.
Οι Βρυξέλλες φοβούνται ότι η νίκη του Ναβρότσκι θα πλήξει θανάσιμα την φιλοευρωπαϊκή κυβέρνηση του Τουσκ, θα εμποδίσει τις μεταρρυθμίσεις που απαιτούνται για την πρόσβαση σε κονδύλια της ΕΕ και θα ωθήσει τη Βαρσοβία να μπλοκάρει την ιστορική εμπορική συμφωνία με τις χώρες της Mercosur της Νότιας Αμερικής.
- ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Κομισιόν για Πολωνία: Είμαστε βέβαιοι ότι οι μεταρρυθμίσεις που έχουν ξεκινήσει θα συνεχιστούν
Οι Βρυξέλλες έχουν μέχρι σήμερα εκταμιεύσει περισσότερα από 20 δισ. ευρώ από το μερίδιο των 60 δισεκατομμυρίων ευρώ της Πολωνίας στο Ταμείο Ανάκαμψης της ΕΕ μετά την πανδημία, καθώς και σχεδόν 7 δισ. ευρώ από τα 76,5 δισ. ευρώ σε τακτικά περιφερειακά κονδύλια της ΕΕ, υπό την προϋπόθεση αλλαγών όπως η τροποποίηση ενός αμφιλεγόμενου πειθαρχικού καθεστώτος για τους δικαστές και η επαναφορά όλων των δικαστών που είχαν υποβληθεί σε πειθαρχικά μέτρα υπό την προηγούμενη κυβέρνηση.
Ωστόσο, αυτές οι αλλαγές δεν τέθηκαν σε ισχύ, λόγω των βέτο του απερχόμενου προέδρου Ντούντα, κάτι που ο διάδοχός του έχει ορκιστεί να συνεχίσει. Με τη Γαλλία επίσης να τάσσεται κατά της επικύρωσης της μεγαλύτερης εμπορικής συμφωνίας που έχει υπογραφεί ποτέ στην ΕΕ, και την Ιρλανδία, την Αυστρία και την Ολλανδία να είναι επιφυλακτικές, η Πολωνία θα μπορούσε να βοηθήσει στη δημιουργία μιας μειοψηφίας που θα μπλοκάρει τη συμφωνία.
Ο Ναβρότσκι θα αποτελέσει μαζί με τον Ούγγρο πρωθυπουργό Βίκτορ Όρμπαν και τον πρωθυπουργό της Σλοβακίας Ρόμπερτ Φίκο τις βασικές αντιευρωπαϊκές φωνές στην περιοχή. Η νίκη του έρχεται επίσης πριν από τις βουλευτικές εκλογές στην Τσεχική Δημοκρατία τον Οκτώβριο, όπου ο λαϊκιστής Αντρέι Μπάμπις προηγείται στις δημοσκοπήσεις, εγείροντας ανησυχίες για ένα αυξανόμενο κλίμα κατά των Βρυξελλών μεταξύ των ψηφοφόρων στην ανατολική περιοχή.
